16. Ogólnopolska Konferencja
"Postępy w Badaniach Biomedycznych"

dr hab. Elżbieta Czykier
Zakład Histologii i Embriologu, Uniwersytet Medyczny w Białymstoku
studia w Akademii Medycznej w Białymstoku na Wydziale Lekarskim, doktorat obroniony na
Wydziale Lekarskim Akademii Medycznej w Białymstoku, stopień doktora habilitowanego
uzyskany w Collegium Medicum im. Ludwika Rydygiera w Bydgoszczy Uniwersytetu
Mikołaja Kopernika w Toruniu, zatrudniona w Zakładzie Histologii i Embriologii
Uniwersytetu Medycznego w Białymstoku, ul Waszyngtona 13, 15-269 Białystok,
zainteresowania zawodowe: choroby wewnętrzne i reumatologia, co zaowocowało
specjalizacjami I o z chorób wewnętrznych, II o z chorób wewnętrznych, II o z reumatologii,
zainteresowania naukowe histologia, histochemia i ultrastruktura, członkostwo w Polskim
Towarzystwie Reumatologicznym, w Polskim Towarzystwie Anatomicznym, w Polskim
Towarzystwie Histochemików i Cytochemików.
"Metody histochemiczne, czyli podróż w głąb tkanek i narządów"
Histochemia [gr.], według encyklopedii PWN jest to nauka interdyscyplinarna z
pogranicza histologii i chemii zajmująca się lokalizacją i przemianami
związków chemicznych występujących w komórkach i tkankach. Histochemia
bada skład chemiczny i procesy biochemiczne w obrębie tkanek, stosując
metody nie uszkadzające struktury badanego obiektu, co przejawia się
identyfikacją i lokalizacją określonych substancji chemicznych oraz procesów
chemicznych zachodzących na poziomie komórki i tkanek. W odróżnieniu od
barwienia histologicznego, mającego na celu skontrastowanie struktur
komórkowych i tkankowych, reakcje histochemiczne prowadzą do identyfikacji
i uwidocznienia w preparacie mikroskopowym jedynie ściśle określonych
substancji lub grup chemicznych, będących przedmiotem badań. Podobnie od
badań biochemicznych histochemię odróżnia zdolność do ujawniania lokalizacji
poszczególnych pierwiastków lub związków chemicznych (enzymów,
antygenów). Metody te pozwalają na wykrywanie aminokwasów, białek,
kwasów nukleinowych, węglowodanów, lipidów, enzymów (fosfataz, esteraz,
dehydrogenaz, peptydaz), innych substancji (aldehydów, ketonów,
metaloproteinaz, jonów – Fe, Cd). Ponadto reakcje histochemiczne
umożliwiają śledzenie badanych reakcji dokładnie w miejscu ich powstawania.
Dużym działem histochemii jest immunohistochemia – będąca metodą
wykrywania rozmaitych substancji antygenowych w skrawkach
mikroskopowych, przy zastosowaniu przeciwciał skierowanych przeciwko
poszukiwanym składnikom preparatu. Metody histochemiczne wykorzystują
mikroskopię świetlną lub elektronową, czasem fluorescencyjną.
Przed przystąpieniem do wykonywania reakcji histochemicznych
obowiązuje pobranie materiału, utrwalenie, utwardzenie i krojenie (zatapianie w
parafinie, celoidynie, żywicach lub mrożenie), wykonanie preparatu i jego
barwienie. Metody histochemiczne są wykorzystywane w celach
dydaktycznych, ponieważ identyfikują i lokalizują białka, węglowodany i
tłuszcze znajdujące się w komórkach, tkankach i narządach. Z kolei w modelach
doświadczalnych metody histochemiczne pozwalają śledzić zmieniającą się
aktywność enzymatyczną i osiąganie dojrzałości przez badany narząd. Metody
histochemiczne nadal znajdują też zastosowane w diagnostyce
patomorfologicznej.
